Ծանոթ ու միարժամանակ անհայտ… դաշույն
Շատ վաղուց, երբ մարդը սկսել է սովորել, թե ինչպես վարվել քարի հետ՝ սկսվել է դաշույնի պատմությունը: Տարբեր ցեղերի մարտիկները, մասնակցելով բախումների և մարտերի, արագ հասկացել են, որ թշնամուն դանակահարելով հեշտությամբ կարելի է սպանել կամ վիրավորել: Ի սկզբանե դաշույնը եղել է քարից: Աշխարհի տարբեր մասերում դաշույնը (արաբերենից «ձեռագործ») ստեղծվել է որպես ամենապարզ սառը ծակող զենք: Այն անգամ կարելի էր ամրացնել փայտի ծայրին և դարձնել նիզակի ծայրակալ: Մ.Թ.Ա. 7-8-րդ դարերի ուշագրավ գտածոներ են հայտնաբերվել Իրանի արևմտյան պատմական շրջանի Լուրիստան քաղաքում պեղումների ժամանակ: Դրանց թվում են քարե դաշույնները, որոնք չնայած կատարյալ չեն, բայց կարող էին օգտագործվել որպես ծակող-կտրող զենք: Սկանդինավիայում, Եգիպտոսում, Աֆրիկայում ևս հնէաբանները գտել են քարից պատրաստված դաշույններ: Դրանք թվագրվել են մ.թ.ա. 2-րդ հազարամյակով: Եգիպտական դաշույնները 30-40 սմ երկարություն են ունեցել, և այնքան էլ պինդ չեն եղել:
Սայրը ամրացվել է փայտից կամ փղոսկրից պատրաստված բռնակին: Բուն բռնակը զարդարված է եղել որսորդական և մարտական տարբեր տեսարաններով: Նման երկար շեղբերով և հեշտ կոտրվող դաշունները նախատեսված չեն եղել մարտերի համար, ակնհայտ է, որ դրանք օգտագործվել են կրոնական ծեսերում: Սկանդինավյան երկրներում պատրաստված քարե դաշույնները համարվել են լավագույնները Եվրոպայում: Նրանց շեղբերը, համեմատած եգիպտական դաշույնների հետ եղել են ավելի ծավալուն և լայն:
Դաշույններն անչափ տարածված են եղել, ուստի մ.թ.ա. 16-ից 18-րդ դարերը շվեդ գիտնականները անվանում էին «Դաշույնների դարաշրջան» (DOLR-TID): Սայրերի արտադրության համար օգտագործվել են դեղին, սաթ կամ շագանակագույն սիլիկատներ, սև, կարմիր, կանաչ կամ սպիտակ գույների քվարցիտներ: Սկանդինավիայի ամենահին դաշույնները գրեթե ռոմբաձև են եղել և միայն մեկ սուր ծայրն է մի փոքր հարթեցված եղել բռնակին ավելի լավ միանալու համար: Ենթադրվում է, որ դաշույնների ամենակատարյալ օրինակները ստեղծվել են մ.թ.ա. 16-րդ դարում: Ացտեկները, որոնք ապրել են Մեքսիկայում՝ ամերիկյան մայրցամաքում, իրենց դաշույնները պատրաստելու համար օգտագործել են սև կամ մուգ կանաչ օբսիդիան, իսկ բռնակը զարդարել բարդ նախշերով:
Հնագույն դաշույնները պատրաստվել են նաև անասունների եղջյուրներից, այնուհետև սկսել են օգտագործել մետաղներ (պղինձ, բրոնզ, երկաթ, պողպատ)։ Հայաստանում պեղումների ժամանակ հայտնաբերվել են բրոնզի և երկաթի դարերի դաշույններ՝ նախշազարդված պատյաններով (երկրաչափական, բուսական և կենդանական նախշերով)։ Հայաստանում և Կովկասում հարուստ և ազդեցիկ անձինք կրել են կաշեպատ, ոսկեզօծ, նախշազարդ պատյաններով, քանդակազարդ բռնակներով (փղոսկր, ոսկի, արծաթ և այլն) դաշույններ։ Կովկասյան մի շարք ժողովուրդների տղամարդիկ ներկայումս էլ դաշույն կրում են որպես զգեստի մաս (որպես քաջության խորհրդանիշ)։
Նյութը հրապարակման պատրաստեց Կամո Խաչիկյանը
Кому и за что благодарен Пашинян?... «Паст»
Что происходит, когда одного человека нет в Армении? «Паст»
Уже открыто признают, что цель - разрушить Церковь: «Паст»
Делегация штаб-квартиры МККК в Женеве посетила удерживаемых в Баку армян
Новый год, старые лживые утверждения: куда движется Армения? «Паст»
Очередная неудача Никола Пашиняна: «Паст»
Операция архиепископа Микаела Аджапахяна отложена на неопределенный срок
Пианисты из программы «Наши виртуозы» фонда «Музыка для будущего» выступали на одной сцене с итальян...
Власти РА и некоторые заблудшие священнослужители должны отказаться от своих идеологии: «Паст»
В конце года правительство занято «соскабливанием» денег: «Паст»
