Թուրքիայի նկատմամբ Պուտինի ռազմավարությունը կարող է տարտարոսի գալ
svpressa.ru-ն գրում է, որ Հայաստանի և Թուրքիայի ԱԳՆ-ները Ռուբինյանի և Քըլըչի հանդիպումը որակել են «դրական և կառուցողական»։ Բայց ինչո՞ւ հանկարծ մերձեցման նշաններ հայտնվեցին միմյանց հանդեպ թշնամաբար տրամադրված այս երկու պետությունների միջև։ Այս հարցի պատասխանը մեզ թույլ կտա հասկանալ Հարավային Կովկասի ողջ քաղաքական իրավիճակը։
2020 թվականի 44-օրյա պատերազմում պարտվելուց հետո Հայաստանը հայտնվել է ծանր դրության մեջ։ Այն որոշվում է մի քանի գործոններով: Մի կողմից Հայաստանը հրաժարվում է Ադրբեջանի հետ խաղաղության պայմանագիր ստորագրելուց և Լեռնային Ղարաբաղի վիճելի շրջանը ադրբեջանական ճանաչելուց (նման ճանաչումը կարող է հանգեցնել վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի կառավարության): Մյուս կողմից, Հայաստանն ուժ չունի շարունակելու ռազմական գործողությունները, որոնք, ըստ էության, տեղի են ունենում հայ-ադրբեջանական սահմանին։ Միակ հույսը Ռուսաստանն է, որը ծածկում է Հայաստանը իր հակառակորդներից, ինչպես նաև իր «խաղաղապահներ»-ով կանխում է Լեռնային Ղարաբաղի անխուսափելի գրավումը Ադրբեջանի կողմից։ Բայց նույնիսկ այստեղ ամեն ինչ բարդ է։ Առաջին հերթին մեծացել է Հայաստանի առանց այդ էլ հսկայական կախվածությունը Ռուսաստանից։ Պարզ է դարձել, որ առանց ռուսական ռազմական ներկայության այդ երկրի գոյությունը վտանգված կլինի։ Բայց Ադրբեջանի պահանջներից մեկը Զանգեզուրի միջանցքն է, որը երկրի հիմնական տարածքը կապում է ադրբեջանական էքսկլավի՝ Նախիջևանի հետ։ Ռուսաստանը դեմ չէ դրան, և նրա զորքերը պատրաստ են ապահովել այդ երթուղու անվտանգությունը։ Ակնհայտ է, որ այս դեպքում հենց Ռուսաստանն է վերահսկելու ռազմավարական նշանակություն ունեցող այդ տրանսպորտային միջանցքը, և նրա ազդեցությունը Հայաստանում և ընդհանուր առմամբ Հարավային Կովկասում էլ ավելի կաճի։ Իսկ Հայաստանը համաձայն չէ դրա հետ։ Նա վախենում է միջանցքի արտատարածքային լինելուց, որը կարող է հանգեցնել երկրի հարավային շրջանների նկատմամբ վերահսկողության կորստի և Հայաստանին Իրանից կտրելուն: Քանի որ այս դեպքում, ի թիվս այլ բաների, Հայաստանը դիմադրում է ռուսական պահանջներին, ապա Ռուսաստանի Հայաստանը արտաքին հարձակումից պաշտպանելու՝ թեկուզ Զանգեզուրի ուղղությամբ, դրդապատճառը թուլանում է։ Բացի այդ, Հայաստանը հայտնվել է իրավական ծուղակում: Քանի որ նա հրաժարվում է Ադրբեջանի հետ սահմանազատման պայմանագիր ստորագրելուց, ստացվում է, որ Զանգեզուրը (Սյունիքը) կարելի է համարել վիճելի տարածք, ինչը նշանակում է, որ Հայաստանն իրավական հիմքեր չունի միջազգային հանրությանը ագրեսիայի դեպքում դիմելու։ Սակայն նման միջանցքի ստեղծումը տարածքի կորուստ կլինի և ևս կարող է հանգեցնել Փաշինյանի կառավարության անկմանը։
Ի՞նչ է մնում Հայաստանի ղեկավարությունը նման անելանելի իրավիճակում։ Մնում է աջակցության համար դիմել այլ ուժերի։ Սակայն ոչ ԱՄՆ-ը, ոչ ԵՄ երկրները չեն ցանկանում օգնել Հայաստանին այս խնդրի լուծման գործում։ Մնում է միայն Թուրքիան։ Եվ հիմա Հայաստանը փորձում է բարելավել հարաբերություններն այդ պետության հետ։ Ի՞նչի համար: Դա ադրբեջանական գրոհը մեղմելու միակ միջոցն է։ Թուրքիայի հետ կապեր հաստատելով կարելի է փորձել ազդել Ադրբեջանի դիրքորոշման վրա այն դարձնելով ավելի քիչ կոշտ, խաղալ ժամանակի վրա, իսկ հետո ո՞վ գիտի, թե ապագայում ի՞նչ կլինի: Ժամանակի վրա խաղալն այսօր Հայաստանի մարտավարության հիմքն է։ Նա ակնկալում է վերականգնել իր զինված ուժերը: Բացի այդ, նա կարող է հույս ունենալ Թուրքիայի ապագա ապակայունացման վրա, որը հիպոթետիկորեն կարող է փոխել տարածաշրջանը: Բայց այս հաշվարկները կասկածելի են։ Նախ, ժամանակը, ինչպես նախկինում, շարունակում է աշխատել Ադրբեջանի հզորացման օգտին, քանի որ այդ երկիրն ունի անհամեմատ մեծ ֆինանսական ռեսուրսներ ռազմական հզորության զարգացման համար։ Երկրորդ հերթին անընդունելի է հույսը դնել ռազմաքաղաքական իրավիճակի վրա, դա վստահ ճանապարհ է դեպի պարտություն։ Եվ երրորդ հերթին Թուրքիան չի կարող չհասկանալ այս ամենը և կունենա համապատասխան եզրակացություններ։
Այնուամենայնիվ Հայաստանի հաշվարկներն ամբողջությամբ անհիմն չեն։ Ինչու՞ է Թուրքիան բանակցում Հայաստանի հետ: Թուրքիան վերջերս որոշ չափով վերանայել է իր քաղաքականությունը։ Դա պայմանավորված է նրանով, որ նա չափազանց շատ թշնամիներ ուներ։ Ավանդականներին՝ Հունաստանին և Կիպրոսին ավելացրել է Ֆրանսիան, որն աջակցություն է ցուցաբերում այս երկու երկրներին, և, ի վերջո, Եվրամիությունը, որը սկսել է սպառնալ Թուրքիային պատժամիջոցներ կիրառել:
Թուրքիայի հակառակորդներին ավելացել է արաբական սուննի պետությունների (Սաուդյան Արաբիա, ԱՄԷ, Բահրեյն և Եգիպտոս) դաշինքը իրենց դաշնակից Իսրայելի հետ միասին։ Նրանք բոլորը հավասարապես դժգոհ են Արևելյան Միջերկրական ծովում գազի հանքավայրերի նկատմամբ թուրքական հավակնություններից: Անկարայի և Վաշինգտոնի միջև սառնություն է, ավելին, կոչեր են հնչում պատժամիջոցներ սահմանել Թուրքիայի դեմ։ Եվ վերջապես, Թուրքիան շատ տարօրինակ և անորոշ հարաբերություններ է ստեղծել Ռուսաստանի հետ սկսած որոշ հարցերի շուրջ գործընկերությունից մինչև Անկարայի և Մոսկվայի մրցակցությունը Սիրիայում, Լիբիայում և Հարավային Կովկասում: Բոլոր երեք շրջաններում Ռուսաստանն ու Թուրքիան աջակցում են միմյանց դեմ պայքարող հակառակորդ ուժերին։ Սրան պետք է գումարել նաև ուկրաինամետ թուրքական դիրքորոշումը:
Պետք է նաև նշել, որ առաջիկա տարիներին Թուրքիայի քաղաքականության մեջ կարող են լինել էական փոփոխություններ։ Փաստն այն է, որ Էրդողանի վարկանիշը սրընթաց անկում է ապրում, և նա արդեն այսօր զիջում է ընդդիմադիր թեկնածուներին։ Թուրքիայում ընտրությունները նախատեսված են 2023 թվականին, սակայն շատ դիտորդներ ակնկալում են արտահերթ ընտրություններ այս տարի։ Ամենայն հավանականությամբ, Էրդողանին չի հաջողվի պահպանել իշխանությունը արդար ընտրությունների դեպքում։ Իսկ ընդդիմադիր կոալիցիայի իշխանության գալն ի վիճակի են ցնցել երկիրը, և դրան հաջորդող ողջ Մերձավոր Արևելքի տարածաշրջանը։ Եթե դա տեղի ունենա, ապա այսօրվա բոլոր քաղաքական հաշվարկները կարող են կորցնել իրենց իմաստը։ Վերջինս վերաբերում է ոչ միայն Բաքվի ու Երևանի հաշվարկներին, այլ նաև Մոսկվայի ռազմավարությանը։
Նյութը հրապարակման պատրաստեց Կամո Խաչիկյանը
Кому и за что благодарен Пашинян?... «Паст»
Что происходит, когда одного человека нет в Армении? «Паст»
Уже открыто признают, что цель - разрушить Церковь: «Паст»
Делегация штаб-квартиры МККК в Женеве посетила удерживаемых в Баку армян
Новый год, старые лживые утверждения: куда движется Армения? «Паст»
Очередная неудача Никола Пашиняна: «Паст»
Операция архиепископа Микаела Аджапахяна отложена на неопределенный срок
Пианисты из программы «Наши виртуозы» фонда «Музыка для будущего» выступали на одной сцене с итальян...
Власти РА и некоторые заблудшие священнослужители должны отказаться от своих идеологии: «Паст»
В конце года правительство занято «соскабливанием» денег: «Паст»
