Գլխավոր Թոփ լուրեր Լրահոս Վիդեո Թրենդ

Артур Даниелян – бронзовый призер «Кубка Сильнейших» в МинскеКартина «Почтальон» Карена Геворкяна удостоилась специального упоминания на фестивале документального кино в КрасноярскеГенсер: Рубен и другие армянские христианские заключённые находятся в тюрьме за защиту права народа Нагорного КарабахаBernama: в Малайзии из-за наводнений эвакуировали более 15 тыс. человекПерсидский залив окрасился цветом крови, как в библейском пророчествеС азербайджанской железнодорожной станции Беюк-Кясик отправлен состав с топливом для АрменииUcom и SunChild реализуют программу «Умное наблюдение за птицами» Макрон заявил, что Европа должна быть готова к прямым переговорам с РоссиейПоведение властей Армении демонстрирует, что Пашинян вышел за рамки закона: Роберт АмстердамНапряжная ситуация во дворе церквиВпервые гражданин РА был удостоен «Почетной грамоты» от президента РФ: «Паст»Кампания абсолютного меньшинства против Армянской Церкви: «Паст»Тегеран-Москва-Ереван: формирующаяся новая ось в Евразии: «Паст»Визит Оверчука в Ереван։ новые импульсы Москвы: «Паст»Европейская помощь или вмешательство? Спешные шаги Калласа: «Паст»Президент Мексики призвала ООН «выполнить свою роль» и избежать кровопролития в ВенесуэлеАнтикоррупционный суд продлил срок ареста мэра Гюмри Вардана Гукасяна еще на 3 месяц"Миссия Добро": Волонтеры из РФ помогают армянским детям с особенностями развития Путин: Такой армии, как у России, нет ни у одной страны в миреДобро пожаловать на ID павильон: Big Christmas MarketЛиванский судья допросит в Болгарии судовладельца, объявленного в розыск в связи со взрывом в порту БейрутаКомиссия по регулированию общественных услуг одобрила инвестиционную программу «Газпром Армения» на пять летЕзидская община празднует Святую Пасху. представитель общины, член партии «Всеармянский фронт» Зита ХалитовФрида Кало побила рекорд: Ее автопортрет продан за $54,7 млн, став самой дорогой картиной женщины-художницы Избранный президент Чили намерен жить в историческом президентском дворцеТысячи словаков по всей стране вышли на протесты против правительства ФицоЗавершено следствие по делу об убийстве трехлетнего ТигранаИсторик: Армяно-китайские отношения претерпели качественную трансформацию Венгрия заблокировала ежегодное заявление ЕС о расширении, касающееся Украины«Путешествие к каменным памятникам и древним винам»Эдмонд Худоян и Андрей Пегливанян – призеры чемпионата мира по боксу в ДубаеЕвропейцам нечего здесь шуметь: Лукашенко заявил, что мир в Украине зависит от Трампа и СШАЕвразийский выбор Армении Самое широкое покрытие 5G, запуск Uplay и внедрение Cerillion: Ucom подводит итоги 2025 года Обещают «сожрать» право граждан Армении на свободный выбор: «Паст»Превращение Армении в часть мегапроектов должно стать задачей будущих национальных властей: «Паст»«Дорожная карта» отстранения Пашиняна, по словам Эдмона Марукяна: «Паст»Самвела Шахраманяна снова вызвали на допросТреугольник Тегеран–Москва–Ереван: новая интеграции в Евразии Ливанские армяне строят в Ереване «ливанскую деревню»Армянские фильмы среди номинантов на «Золотой глобус»Армянские шахматисты победили на Kazakhstan Chess Cup 2025 в АлматыИтальянский городок в Тоскане платит $30 000 за переезд — с одним условиемПашинян: Новый Свод церковных правил должен содержать правила добропорядочности для священнослужителей Состоялся закрытый показ фильма «13 секунд»Российский агроэкспорт в ЕАЭС превысил $6 млрд, Армения замыкает списокАдвокат: Ваагн Чахалян содержится в нечеловеческих условияхКонсерватор Каст одержал победу на выборах президента ЧилиКитай стремится к лидерству на рынке золота, приобретя бразильские месторожденияОт реальности не убежишь: «Паст»
Досуг

Ցլերը «դալտոնիկ» են, նրանք կարմիր գույնից կատաղել չեն կարող

Մենք գիտենք, որ...

Ցլերը կատաղում են կարմիր գույնից: Օրինակ, դա ակնառու երևում է ցլամարտի ժամանակ, երբ ցլամարտիկը (մատադորը) թափահարում է կարմիր կտորը, որից ցուլը կատաղում է և հարձակվում:

Իրականում այդպես չէ:

Պարզվում է, որ ցուլը, ինչպես նաև գետաձին, բուն, այլ կենդանիներ գույները չեն տարբերում: Ցլամարտի ժամանակ ցուլը կատաղում է ոչ թե մատադորի կարմիր կտորից, այլ այդ կտորի սպառնալից շարժումից և, առավել ևս, հանդիսատեսի ձայներից: Պետք է հաշվի առնել նաև այն, որ ցլամարտի համար հատուկ էլ տորո–բրավո (թարգմանաբար խիզախ–ցուլ) տեսակի ցլեր են բուծում: Այս տեսակի ցլերը խիստ ագրեսիվ են, ջղային, շարժուն, բայց զուրկի են խելքից, և այդ իսկ պատճառով նրանց գործողությունները լրիվ կանխատեսելի են: Կաթնասունների աչքի ցանցաթաղանթը կազմված է երկու տիպի ֆոտոռեցեպտորներից՝ ցուպիկներից և շշիկներից: Ցուպիկները հնարավորություն են տալիս տեսնել առարկաների չափերը և ձևը, իսկ շշիկները` գույները: Մարդու և կապիկների մոտ շշիկների քանակը աչքի ցանցաթաղանթում շատ է, որը հնարավորություն է տալիս տարբերակել գույները: Իսկ ահա, օրինակ, կճղակավորների մոտ շշիկները այնքան քիչ են, որ նրանք գույները չեն տարբերակում, քանի որ նրանց կյանքում գույները մեծ նշանակություն չունեն: Բացի այդ, գիտնականները համարում են, որ ցուլը ոչ միայն աշխարհը տեսնում է սև–սպիտակ, այլ նաև նա կարճատես է: Ստացվում է, որ կտորի շարժումը նրանք ընդունում են որպես անտեսանելի թշնամու կողմից մարտահրավեր և համապատասխան ռեակցիա են տալիս՝ հարձակվելով: Գիտնականները փորձ են կատարել՝ ցուլի առջև կանգնեցրել են կարմիր և սև հագնված երկու մարդու, ընդ որում՝ սև հագածը սկսել է վազել, ցուլը ընկել է նրա հետևից՝ ուշադրություն չդարձնելով կարմիր հագուստով մարդուն: Ցլամարտը (իսպաներեն կորիդա բառացիորեն նշանակում է «փախչել») ունի շատ հին պատմություն: Ամենայն հավանականությամբ, այն սկիզբ է առնում բրոնզե դարից: Ստեղծողները եղել են իբերացիները, ովքեր բնակվում էին ժամանակակից Պիրենեյան թերակղզու տարածքում: Ցլամարտի ծագումը կապվում է որոշակի պաշտամունքային ավանդույթների հետ։ Հավանաբար ցլերի սպանությունը եղել է իբերական որոշակի ծիսակատարություն: Նմանատիպ ծիսակատարությունները տարածված են եղել նաև հին Եվրոպայի մի շարք միջեկրածովյան ազգերի, մասնավորապես՝ հին հույների շրջանում: Ի դեպ, կորիդայի ժամանակ գերակշռող գույնը կարմիրն է: Համարվում է, որ դա առաջացել է ոչ պատահաբար: Հարցն այն է, որ ցուլի արյունը այդպես ավելի քիչ է տեսանելի դառնում: Ստացվում է, որ կարմիր գույնը կորիդայում նպատակաուղղված է ոչ թե ցլերին զայրացնելուն, այլ հանդիսատեսին հանգստացնելուն, քանի որ այդ կերպ մարդիկ ավելի հանգիստ են ընդունում ցլի սպանությունը: Մյուս կողմից, վառ գույնն ավելի տպավորիչ է, ավելի լավ է հեռվից երևում և այլն: Համարվում է, որ մոլորությունը, թե ցուլը կատաղում է կարմիր գույնից, առաջացել է 1580–ականներին, քանի որ այդ ժամանակ է հայտնի դրամատուրգ Ջոն Լիլին գրել, որ փղի առջև պետք է կանգնել ոչ վառ գույնի հագուստով, իսկ ցլի առաջ՝ ոչ կարմիր հագուստով:

Ի դեպ, պարզվում է, որ շները տարբերակում են միայն դեղին և կապույտ գույները, այսինքն՝ լուսացույցով կարգավորվող խաչմերուկում կույրին ուղեկցող շունը իրականում կողմնորոշվում է ոչ թե լուսացույցի գույնով, այլ տրանսպորտային հոսքի ձայնով: Կարմիր գույնից կատաղում են հավի ճտերը: Բավական է մեկ ճուտիկի մոտ արյան կաթիլ հայտնվի, մնացածն սկսում են կտցել նրան: Այս երևույթը խիստ վտանգավոր է, քանի որ թռչնաֆաբրիկայում այն կարող է բերել շղթայական ռեակցիայի և արդյունքում ճուտիկների գլխաքանակի անկման:

Նյութը հրապարակման պատրաստեց Կամո Խաչիկյանը