Русский
Հայերեն English
Գլխավոր Թոփ լուրեր Լրահոս Վիդեո Թրենդ

Лента новостей
Bernama: в Малайзии из-за наводнений эвакуировали более 15 тыс. человекПерсидский залив окрасился цветом крови, как в библейском пророчествеС азербайджанской железнодорожной станции Беюк-Кясик отправлен состав с топливом для АрменииUcom и SunChild реализуют программу «Умное наблюдение за птицами» Макрон заявил, что Европа должна быть готова к прямым переговорам с РоссиейПоведение властей Армении демонстрирует, что Пашинян вышел за рамки закона: Роберт АмстердамНапряжная ситуация во дворе церквиВпервые гражданин РА был удостоен «Почетной грамоты» от президента РФ: «Паст»Кампания абсолютного меньшинства против Армянской Церкви: «Паст»Тегеран-Москва-Ереван: формирующаяся новая ось в Евразии: «Паст»Визит Оверчука в Ереван։ новые импульсы Москвы: «Паст»Европейская помощь или вмешательство? Спешные шаги Калласа: «Паст»Президент Мексики призвала ООН «выполнить свою роль» и избежать кровопролития в ВенесуэлеАнтикоррупционный суд продлил срок ареста мэра Гюмри Вардана Гукасяна еще на 3 месяц"Миссия Добро": Волонтеры из РФ помогают армянским детям с особенностями развития Путин: Такой армии, как у России, нет ни у одной страны в миреДобро пожаловать на ID павильон: Big Christmas MarketЛиванский судья допросит в Болгарии судовладельца, объявленного в розыск в связи со взрывом в порту БейрутаКомиссия по регулированию общественных услуг одобрила инвестиционную программу «Газпром Армения» на пять летЕзидская община празднует Святую Пасху. представитель общины, член партии «Всеармянский фронт» Зита ХалитовФрида Кало побила рекорд: Ее автопортрет продан за $54,7 млн, став самой дорогой картиной женщины-художницы Избранный президент Чили намерен жить в историческом президентском дворцеТысячи словаков по всей стране вышли на протесты против правительства ФицоЗавершено следствие по делу об убийстве трехлетнего ТигранаИсторик: Армяно-китайские отношения претерпели качественную трансформацию Венгрия заблокировала ежегодное заявление ЕС о расширении, касающееся Украины«Путешествие к каменным памятникам и древним винам»Эдмонд Худоян и Андрей Пегливанян – призеры чемпионата мира по боксу в ДубаеЕвропейцам нечего здесь шуметь: Лукашенко заявил, что мир в Украине зависит от Трампа и СШАЕвразийский выбор Армении Самое широкое покрытие 5G, запуск Uplay и внедрение Cerillion: Ucom подводит итоги 2025 года Обещают «сожрать» право граждан Армении на свободный выбор: «Паст»Превращение Армении в часть мегапроектов должно стать задачей будущих национальных властей: «Паст»«Дорожная карта» отстранения Пашиняна, по словам Эдмона Марукяна: «Паст»Самвела Шахраманяна снова вызвали на допросТреугольник Тегеран–Москва–Ереван: новая интеграции в Евразии Ливанские армяне строят в Ереване «ливанскую деревню»Армянские фильмы среди номинантов на «Золотой глобус»Армянские шахматисты победили на Kazakhstan Chess Cup 2025 в АлматыИтальянский городок в Тоскане платит $30 000 за переезд — с одним условиемПашинян: Новый Свод церковных правил должен содержать правила добропорядочности для священнослужителей Состоялся закрытый показ фильма «13 секунд»Российский агроэкспорт в ЕАЭС превысил $6 млрд, Армения замыкает списокАдвокат: Ваагн Чахалян содержится в нечеловеческих условияхКонсерватор Каст одержал победу на выборах президента ЧилиКитай стремится к лидерству на рынке золота, приобретя бразильские месторожденияОт реальности не убежишь: «Паст»Цена «дружбы» ЕС: санкции против России, или экономические потери для Армении? «Паст»Сегодня - премьер-министр, завтра - бывший, а Церковь вечна: «Паст»The Telegraph: Министр войны США отстранил командующего армией от переговоров по Украине
Вся лента »
Регион

«Անցումային արդարադատության» փորձը Իսպանիայում

1975 թ. դիկտատոր Ֆրանցիսկո Ֆրանկոյի մահից հետո, Իսպանիան իրականացրել է «անցումային արդարադատության» ծրագիրը, որը հիմնված էր քաղաքական կոնսենսուսի վրա և խստորեն սահմանափակվում էր զոհերին փոխհատուցման տրամադրմամբ առանց մեղավորների քրեական կամ սիմվոլիկ հետապնդման:
«Անցումային արդարադատության» իսպանական մոդելը ենթադրում էր փոխատուցում զոհերի համար և դիկտատուրայի խորհրդանիշերի վերացումը։ Ընդհանրապես չէր նախատեսվում քրեական հետապնդում ռեժմի ներկայացուցիչների հանդեպ: «Անցումային արդարադատությունը» իսպանական մոդելը հռչակում էր ընդհանուր համաներումը՝ միաժամանակ ներգրավելով հենց ռեժիմի ներկայացուցիչներին և անձանց որոնք դատապարտվել էին Ֆրանկոյի ռեժիմի կողմից: Համաներման աննախադեպ բնույթը, քաղաքական կուսակցությունների միջև ուժեղ կոնսենսուսը ժողովրդավարացման հարցում, քրեական արդարադատության բացառումը, վերականգնողական արդարադատության ժամանակավոր իրականացումը և նախկին ռեժիմի խորհրդանիշների հեռացումը հանրային կյանքից հայտնի են հավաքականորեն որպես «իսպանական մոդել», որը հիմնված է «ներել և մոռանալ» սկզբունքի վրա:

2000 թվականից հետո քաղաքացիական հասարակության և ձախ կուսակցությունների կողմից փորձ արվեց վիճարկվել տվյալ մոդելը: Ոչ կառավարական կազմակերպությունների ու ձախ կուսակցությունների ջանքերը հանգեցրին այս ոլորտում նոր օրենքի ընդունմանը։ 2002 թ. Ֆրանկոյի ռեժիմի դատապարտումը եւ 52/2007 օրենքի ընդունումը (հայտնի է որպես պատմական հիշողության մասին օրենք)։ Օրենքը ճանաչում և ընդլայնում էր քաղաքացիական պատերազմի և Ֆրանկոյի դիկտատորիայի տարիներին դատապարտված կամ բռնության ենթարկված անձանց իրավունքները: Այնուամենայնիվ, չնայած աճող պահանջներին, իսպանական մոդելը հետևողականորեն պահպանվում է հակառակվելով մեղավորների համար քրեական արդարության հետ կապված բոլոր պահանջներին:

Իսպանիայում հետֆրանկոյան շրջանում «անցումային արդարադատությունը» հիմնականում ենթադրում էր սեփականության ու իրավունքների փոխհատուցման գործընթաց՝ գլխավորապես կենտրոնական իշխանությունների կողմից ֆինանսավորվող։ Տեղական իշխանությունները խորհրդանշական միջոցներ են ձեռնարկել (հիմնականում դիկտատուրայի խորհրդանիշերի վերացումը եւ դրանց փոխարինումը նոր ժողովրդավարության խորհրդանիշներով), սակայն նրանք չունեին միահամուռ շրջանակ, և, որպես այդպիսին փոփոխությունների արագությունը և ինտենսիվությունը տատանվում էր մարզից մարզ: Կառավարության 2006 թ միջգերատեսչական հանձնաժողովի ընդհանուր զեկույցը անդրադարձել էր Քաղաքացիական պատերազմի և Ֆրանկոիզմի զոհերի իրավիճակի ուսումնասիրության խնդրին։ Համար 52/2007 օրենքը անդրադառնում էր անցումային արդարադատության կոչերին` խնդրին համապարփակ մոտեցում տրամադրելով և առաջարկելով նոր միջոցառումներ, սակայն դա միայն հանգեցրեց անցյալի հետ կապված նոր ավելի ուժեղ բանավեճի:

Պետական ծառայողները որոնք ռեպրեսիաների էին ենթարկվել ռեժիմի կողմից, Ֆրանկոյի մահից մեկ տարի անց 1976թ վերականգնվեցին իրենց իրավունքներում և պաշտոններում։ Նույնը նաև բանակի համակարգի և զինվորականության համար քիչ ավելի ուշ՝ 1986թ։ Մյուս կողմից ոչինիչ չէր արվում դատական համակարգում Ֆրանկոյի ռեժիմի դատավիճիռները չեղարկելու համար, քանի որ Ֆրանկոյի ռեժիմի հետ իրավական իրավահաջորդության խնդիր կար։

Իսպանական «անցումային արդարադատության» մոդելի տնտեսական բաժնի արդյունքում մինչև 2005թ. ուսումնասիրվել է 574 հազար դիմումներ և ընդհանուր առմամբ վճարվել մոտ 17մլրդ եվրո փոխհատուցում։ Որից 391 միլիոն եվրո ֆինանսական փոխհատուցում, իսկ 15.965 մլն թոշակներ։ Տնտեսական ակտիվների և ունեցվածքի վերականգնումը վերաբերում միայն քաղաքական կուսակցություններին, աշխատանքային միություններին, ինչպես նաև պետական կառույցներին։ օրինակ՝ Կատալոնական կառավարությունը վերականգնեց քաղաքացիական պատերազմի արդյունքում խլված ունեցվածքը։ Անհատները չէին կարող վերականգնել իրենցից խլված ունեցվածքը բացի մասնավոր և հանրային փաստաթղթերից որոնք բռնագրավվել էին Ֆրանկոյի ռեժիմի կողմից։

Իսպանիան անցյալի հետ իր հաշտեցման ճանապարհին մեծամասամբ անտեսեց նաև կրթության և գիտելիքի խնդիրները։ Իսպանական հետֆրանկոյան իշխանությունները պարզ և հասկանալի կրթական քաղաքականություն չորդեգրեցին այդ շրջանի պատմության դասավանդման տեսանկյունից։ Թեև խնդիրները ահռելի էին, հատկապես պատմության և պատմական գիտելիքի խզումների ու նենգափոխումների առումով։ 2007թ. թագավորական հրամանագրով հատարարվել էր, որ ուսումնական հաստատություններում պետք է ուսումնասիրվեն և կրթական ծրագրերում ներառվեն Իսպանիայի քաղաքացիական պատերազմի հարցերը։ Արդյունքում ուսանողները և աշակերտները պետք է քննական գիտելիքներ ձեռք բերեին այս հարցի շուրջ։ Սակայն մյուս կողմից խնդիր էր առաջացել, քանի որ որոշակիորեն շրջանցվում էր Ֆրակոյի դիկտատուրայի ժամանակաշրջանը որպես առանձին խնդիր։

Վերը նշված կետերի արդյունքում Իսպանիան ներկայացնում է «անցումային արդարադատության» մոդելի որոշակիորեն մոդիֆիկացված տարբերակ, երբ ճանաչվում է զոհերի իրավունքները, տրվում է փոխհատուցում, բայց առանց հանցագործների և ռեժիմի հետ կապված կառույցների ու անձանց հետապնդման կամ հանրային պարսավանքի։ Այս առումով Իսպանական մոդելը որոշակի անցում էր ավանդական «ներել և մոռանալ» մոդելից դեպի նոր մոդել, որում մոռանալը փոխարինվում էր տնտեսական և բարոյական փոխհատուցմամբ։

Գոռ Մադոյան

 

Тренд

Վերջին շաբաթվա
ամենաթեժ
իրադարձությունները Թոփ 10
ամենաընթերցված
լուրերը

 "Миссия Добро": Волонтеры из РФ помогают армянским детям с особенностями развития

1

 Обещают «сожрать» право граждан Армении на свободный выбор: «Паст»

2

 Тегеран-Москва-Ереван: формирующаяся новая ось в Евразии: «Паст»

3

 Впервые гражданин РА был удостоен «Почетной грамоты» от президента РФ: «Паст»

4

 С азербайджанской железнодорожной станции Беюк-Кясик отправлен состав с топливом для Армении

5

 Пашинян перешёл опасную границу: Российская епархия — объединённый центр Святой Армянской Апостольск...

6

 Сегодня - премьер-министр, завтра - бывший, а Церковь вечна: «Паст»

7

 Итальянский городок в Тоскане платит $30 000 за переезд — с одним условием

8

 Напряжная ситуация во дворе церкви

9

 Визит Оверчука в Ереван։ новые импульсы Москвы: «Паст»

10
Спорт
Эдмонд Худоян и Андрей Пегливанян – призеры чемпионата мира по боксу в Дубае Армянские шахматисты победили на Kazakhstan Chess Cup 2025 в Алматы Аронян победил Карлсена и взял титул Freestyle Chess Эдуард Сперцян признан лучшим игроком РПЛ по индексу РУСТАТ Анастасия Демурчян завоевала серебро на чемпионате России по боксу в Уфе
Политика
Поведение властей Армении демонстрирует, что Пашинян вышел за рамки закона: Роберт Амстердам Визит Оверчука в Ереван։ новые импульсы Москвы: «Паст» Европейская помощь или вмешательство? Спешные шаги Калласа: «Паст»
Общество
Bernama: в Малайзии из-за наводнений эвакуировали более 15 тыс. человек Ucom и SunChild реализуют программу «Умное наблюдение за птицами» Напряжная ситуация во дворе церкви
Экономика
С азербайджанской железнодорожной станции Беюк-Кясик отправлен состав с топливом для Армении Комиссия по регулированию общественных услуг одобрила инвестиционную программу «Газпром Армения» на пять лет Российский агроэкспорт в ЕАЭС превысил $6 млрд, Армения замыкает список
Культура
«Путешествие к каменным памятникам и древним винам» Армянские фильмы среди номинантов на «Золотой глобус» AFI назвал ленту продюсера Сева Оганяна одним из лучших фильмов года
Мир
Макрон заявил, что Европа должна быть готова к прямым переговорам с Россией Избранный президент Чили намерен жить в историческом президентском дворце Европейцам нечего здесь шуметь: Лукашенко заявил, что мир в Украине зависит от Трампа и США
Регион
Тысячи словаков по всей стране вышли на протесты против правительства Фицо Израиль атаковал тренировочный лагерь «Хезболлы» на юге Ливана Беспилотники ударили по одному из крупнейших НПЗ в центральной России
Право
Ливанский судья допросит в Болгарии судовладельца, объявленного в розыск в связи со взрывом в порту Бейрута Завершено следствие по делу об убийстве трехлетнего Тиграна Адвокат: Ваагн Чахалян содержится в нечеловеческих условиях
Досуг
Фрида Кало побила рекорд: Ее автопортрет продан за $54,7 млн, став самой дорогой картиной женщины-художницы Итальянский городок в Тоскане платит $30 000 за переезд — с одним условием Учёные впервые поймали сверхредкую ядерную реакцию на Солнце
Фото
Ливанские армяне строят в Ереване «ливанскую деревню» Селена Гомес и Бенни Бланко наряжают первую рождественскую ёлку как супруги Память как оружие: пять лет спустя после падения Ми-24 в небе над Ерасхом (Фото)
Опрос