Այժմ մենք ունենք իրավիճակ, երբ պրակտիկան առաջ է անցել տեսությունից․ Հրայր Կամենդատյան
Հրայր Կամենդատյանը ֆեյսբուքյան իր էջում գրել է․
Արդի պոստինդուստրիալ դարաշրջանում մի գերվտանգավոր ռիսկային խնդիր կա․ տնտեսագետները և փիլիսոփաները չեն հասցնում հետևել իրողություններին։ Քաղաքակրթական պրոցեսները այնքան արագ են զարգանում, որ դասական վերլուծության գործիքները հաճախ հնացած են դառնում դեռ նախքան կիրառվելը։
Արդի պոստինդուստրիալ դարաշրջանում մի գերվտանգավոր ռիսկային խնդիր կա․ տնտեսագետները և փիլիսոփաները չեն հասցնում հետևել իրողություններին։ Քաղաքակրթական պրոցեսները այնքան արագ են զարգանում, որ դասական վերլուծության գործիքները հաճախ հնացած են դառնում դեռ նախքան կիրառվելը։
Եթե 19–րդ դարի վերջում կամ 20–րդ դարի առաջին կեսին տեսաբանները կարողանում էին հասկանալ զարգացումները և կանխատեսել (օրինակ՝ Մարքսը՝ կապիտալիզմի մասին, Վեբերը՝ ռացիոնալ բյուրոկրատիայի մասին, Շումբեթերը՝ նորարարության ու ստեղծագործ կործանման մասին), ապա այսօր նույն մակարդակի կանխատեսման ունակություն գրեթե չկա։ Պատճառները մի քանիսն են․
1. Արագընթաց փոփոխություններ – թվային արժույթների, արհեստական բանականության, կենսատեխնոլոգիաների, նեյրոինժեներիայի և մուլտիմեդիայի զարգացումը ոչ միայն տնտեսություն է փոխում, այլև հենց մարդուն։ Մարդու մասին հին «հաշվարկները» այլևս չեն գործում
։
։
2. Չափից շատ անորոշություն – նախկինում փոփոխությունները գծային էին՝ կարելի էր ենթադրել մոտակա տասնամյակների տրամաբանությունը։ Հիմա փոփոխությունները հանկարծակի են, ոչ գծային ու հաճախ անկանխատեսելի։
3. Գիտելիքի մասնատում – փիլիսոփաները քիչ կապ ունեն կիրառական տեխնոլոգիաների հետ, իսկ տեխնոլոգների մեծ մասը չի զբաղվում տեսական հարցերով։ Այս երկուսի միջև անջրպետ կա։
Այժմ մենք ունենք իրավիճակ, երբ պրակտիկան առաջ է անցել տեսությունից։ Բայց հենց սա էլ վտանգավոր է․ հասարակությունները կարող են ունենալ հսկայական հնարավորություններ (AI, բլոքչեյն, գենոմային ինժեներիա), բայց առանց տեսական կողմնորոշման՝ գնալ դեպի ինքնաոչնչացում կամ կործանարար սխալներ։
Ի՞նչ է մեզ սպասում․
Տնտեսությունն ավելի ու ավելի կդառնա թվային և ոչ նյութական, որտեղ արժեքը ոչ թե ֆիզիկական արտադրանքն է, այլ տվյալները, ալգորիթմները և ուշադրությունը։
Կառավարումները դժվարանալու են․ պետությունները հաճախ չեն հասցնի կարգավորել տեխնոլոգիական հեղափոխությունները։
Մարդու ինքնությունը կփոխվի․ «մարդը» և «մեքենան» կխառնվեն։ Փիլիսոփայությունը դեռ չունի պատրաստի պատասխաններ՝ սա ազատագրո՞ւմ է, թե՞ սպառնալիք։
Նոր գաղափարների պահանջ կծնվի։ Հին տեսությունները (կապիտալիզմ, սոցիալիզմ, լիբերալիզմ) բավարար չեն լինելու՝ այս ամենի մասին խոսելու համար։
Այս պահին հարցը, որ դնում ես, իրականում աշխարհի մեծագույն մտավոր մարտահրավերն է․ վերականգնել տեսության և պրակտիկայի կապը։ Առանց դրա մենք շարժվում ենք դեպի անծանոթը՝ «փակ աչքերով»։
Կան զսրգացումների մի քանի տեսական սցենարներ, որոնցից չարագուշակը մութ սցենարն է ։ Այն հիմնված է այն մտքի վրա, որ պոստինդուստրիալ դարաշրջանի հիմնական գործիքները՝ թվային արժույթները, արհեստական բանականությունը, բիոտեխնոլոգիան, զարգանում են առանց վերահսկողության և առանց համընդհանուր արժեքային համակարգի։
Մութ սցենար – «Տեխնո-կոլապս»
1. Տնտեսական կենտրոնացում և անարդարություն
Թվային արժույթներն ու բլոքչեյն համակարգերը իրականում դառնում են համաշխարհային հսկաների սեփականությունը։ «Ազատացման» փոխարեն մենք ստանում ենք մոնոպոլիա։
Փոքր ու միջին տնտեսությունները կործանվում են․ փողը կենտրոնանում է տեխնո-կորպորացիաների և գերհզոր պետությունների մոտ։
Սոցիալական անհավասարությունը հասնում է պատմական չափերի։ Սովորական մարդիկ վերածվում են տվյալների մատակարարների։
2. Արհեստական բանականության գերիշխանություն
ԱԲ-ն աստիճանաբար ստանձնում է որոշումների կայացման գործառույթները։ Սկզբում դա վերաբերում է բիզնեսին ու շուկային, հետո՝ կառավարմանն ու քաղաքականությանը։
Պետությունները կախված են դառնում «սև արկղ» ալգորիթմներից, որոնց որոշումները ոչ ոք չի հասկանում։
Մարդիկ կորցնում են իրենց դերը որպես տնտեսական և քաղաքական սուբյեկտներ։
3. Սոցիալական փլուզում
Աշխատանքային շուկան կտրուկ փոխվում է․ հին մասնագիտությունները մեռնում են, նորերը հասանելի չեն լայն զանգվածներին։ Աշխարհի մեծ մասը դառնում է գործազուրկ։
Սոցիալական համակարգերը փլուզվում են, թոշակների և պետական աջակցության ռեսուրսները սպառվում։
Սոցիալական անկարգություններ, զանգվածային միգրացիա, անկանոն պատերազմներ։
4. Կենսատեխնոլոգիական մղձավանջ
Գենոմային ինժեներիան դառնում է էլիտայի գործիք․ հարուստները «կատարելագործում» են իրենց սերունդը, իսկ մնացածը մնում են «մարդկային երկրորդ սորտ»։
Բիո-զենքերը դառնում են տարածված․ պետությունները կամ խմբերը սկսում են միմյանց վրա կիրառել գենետիկ թիրախավորված վիրուսներ։
5. Փիլիսոփայական և արժեքային վակուում
Մարդիկ դադարում են հասկանալ իրենց գոյության իմաստը։
Դասական կրոններն ու գաղափարական համակարգերը կորցնում են ազդեցությունը, իսկ նորերը չեն ձևավորվում։
Ամբողջ քաղաքակրթությունը մտնում է էքզիստենցիալ ճգնաժամի մեջ։
Վերջնական ելքը․ «տեխնո-կոլապս»․ տեխնոլոգիաները կործանում են հասարակական ու տնտեսական կառույցները, ստեղծում են համաշխարհային քաոս։ Պետությունների մեծ մասը փլուզվում է, ուժեղները վերածվում են կիբեր-դիկտատուրաների։ Մարդը դառնում է հավելված՝ մեքենայի կողքին։
Իմիջայլոց նշաններ արդեն հիմա կան աշխարհում, որ մութ սցենարը սկսված է։
Շարունակելի.....
Զելենսկու և Երմակի անունով օտարերկրյա անձնագրեր են հայտնաբերվել (լուսանկարներ)
Իրավական տեսանկյունից անհերքելի փաստ է, որ Սամվել Կարապետյանը ենթարկվում է ամենաինտենսիվ քաղաքական հ...
Մենք ունենք պետություն հայ-ռուսական հարաբերությունների շնորհիվ. Մհեր Ավետիսյան
Դատարանի հրապարակած վճռով անվավեր է ճանաչվել ԵՊՀ ռեկտորի՝ աշխատակիցներից մեկին աշխատանքից ազատելու հ...
Մինչ Փաշինյանն ու նրա նախարարները զբաղված են անձնական որակավորումներ տալով, մենք զբաղված ենք աշխատան...
Փաշինյանը հատեց վտանգավոր սահմանագիծը․ Ռուսաստանի թեմը՝ Հայ առաքելական Սուրբ Եկեղեցու միացյալ կենտրո...
«Բանակցել է Նիկոլ Փաշինյանը». Նարեկ Կարապետյանը տեսանյութ է հրապարակել
Քաղաքական ճգնաժամի նոր փուլ․ ինչի հետևանք է Վաշինգտոնի հուշագիրը
Կարապետյանական ոճը սա է․ անդրադարձ Լոռու մարզի ամենամեծ ծննդատանը
Հատկապես սահմանամերձ համայնքներում դպրոց փակելը հավասարազոր է գյուղը դատարկելու կանաչ լույսին․ Մարիա...
