ԼՂՀ հիմնախնդիր. դառնալ սուվերեն` ահա միակ ճանապարհը. «Փաստ»
«Փաստ» օրաթերթը գրում է.
Եթե ուզում ես, որ դիմացինդ հարգի քեզ, նախ պետք է ինքդ քեզ հարգես: Միջմարդկային հարաբերություններում գործող այս ոսկե կանոնը գործում է նաև միջպետական մակարդակում: Երբ գիտես, թե ինչ ես ուզում, երբ ունես հստակ ռազմավարություն, ծրագիր, անկախ նրանից, դա գործընկեր երկրներիդ դուր է գալիս թե ոչ, նրանք հաշվի են նստում քեզ հետ: Միով բանիվ, եթե սուվերեն պետություն ես, գիտես, որ կոնկրետ այս տարածքում դու ունես այս և այս իրավունքները, իսկ դիրքորոշումդ էլ հստակ է ու աներկբա, դիմացինդ սկսում է քեզ հետ կառուցել հարաբերություններ, որոնք արժանապատիվ են թե նրա, թե ամենակարևորը` քեզ համար:
Սեփական անվտանգությունն ու պաշտպանվածությունը հովանավորի ձեռքում տեսնելու մեր` արդեն ավանդական դարձած մտածողությանը, ներքուստ ուժեղ չլինելու, ռազմավարություն չունենալու, սեփական իրավունքները վախից, չհասկանալուց կամ ուրիշի վրա հույս դնելուց այլոց զիջելու, սեփական քայլերի համար պատասխանատվությունից խուսափելու մեր արատավոր աշխարհընկալմանն աշխարհը հակադրում է սուվերեն լինելը: Իսկ սուվերեն լինելը իրավունքների, խնդիրների հստակեցում է, ռեսուրսների ստացում:
Մենք հաճախ ենք համեմատություն անցկացնում մեր ու հրեաների միջև: 2000 տարի շարունակ հրեաներն էլ են առաջնորդվել մեզանում դեռևս գործող տրամաբանությամբ: Բայց հետո հասկացել են, որ եթե չես հրաժարվում հովանավոր գտնելու, նրան ծառայելու միջոցով պաշտպանություն գտնելու և անվտանգություն ձեռք բերելու աշխարհընկալման այդ մոդելից, եթե ինքդ տեր չես կանգնում քո իրավունքներին, երբևէ չես դառնա այն սուբյեկտը, որին որևէ մեկը կճանաչի և որի հետ կհաստատի արժանապատիվ ու փոխշահավետ հարաբերություններ:
Ու ի լուր աշխարհի հայտարարել են` սա մեր հողն է, որի վրա ցանկանում ենք պետություն կառուցել, այսինքն` կոնկրետ տարածքում հստակեցրել են իրենց իրավունքը: Բնականաբար, հարևան երկրներն այդ լուրից չեն ցնծացել: Ու հինգ արաբական երկիր միասին հարձակվել են Իսրայելի վրա: Այն ժամանակ հրեաներն ընդամենը 200000 էին, իսկ արաբները` մոտ 100 մլն: Բայց կարողացել են բոլորին դեմ գնալ ու ստացել են Քեմփ–Դեվիդյան համաձայնությունը` միջազգային ուժերի միջնորդությամբ Եգիպտոսին են վերադարձրել Սինայի թերակղզին, ինչի դիմաց ճանաչվել է իրենց անկախությունը: Ու միջազգային հանրությունը հասկացել է, որ այս երկիրը սուվերեն է, հստակ գիտի իր իրավունքները և կարողանում է դրանք պաշտպանել: Ու քանի որ, ինչպես արդեն գրել ենք, միջազգային հարաբերությունները կառուցվում են ազգային շահի և ուժի բալանսի վրա, իսկ հրեաներն էլ հստակ ձևակերպել են իրենց ազգային շահը, ուստի միջազգային հանրությունը նրանց սկսել է տրամադրել ռեսուրսներ` ուժի բալանսը պահպանելու համար: «Միայն անցած տարի ԱՄՆ–ն Իսրայելին տրամադրել է 40 մլրդ դոլար` 10 տարի ժամկետով: Նման ռեսուրսներ ստանում է միայն սուվերեն երկիրը»,– վստահ է քաղաքագետ Մանվել Սարգսյանը:
Սուվերենիզացիայի ճանապարհ անցել ենք նաև մենք, ավելի ճիշտ` Ղարաբաղը: 1988–ի շարժումը սուվերենիզացիայի առաջին փուլն էր: Արցախի ժողովուրդն ի լուր աշխարհի հայտարարեց, որ այլևս չի ցանկանում ապրել Ադրբեջանի կազմում, ցանկանում է միանալ մայր Հայաստանին: Ադրբեջանն ու Խորհրդային Միությունը, քանի դեռ այն կար, հարձակվեցին ու փորձեցին զենքի ուժով հետ խլել սեփական հողում ըստ ցանկության ապրելու մեր իրավունքը: Այդ օրերին մենք որդեգրեցինք հստակ ռազմավարություն` միակ ելքը թուրքին ջարդելն է, նրան կանգնեցնելու այլ ճանապարհ չկա: Այդ ռազմավարությունն իրեն արդարացրեց` ԼՂ–ն իրեն հայտարարեց անկախ պետություն, Ադրբեջանն ստիպված եղավ կնքել զինադադարի պայմանագիր: Աշխարհն ստիպված եղավ ճանաչել ԼՂ–ն որպես գործոն: Անկախություն հռչակելուց, սուվերեն դառնալու ճանապարհն ընտրելուց հետո բացահայտ, նաև ոչ բացահայտ կերպով ԼՂՀ–ն աշխարհից ստանում է ֆինանսական ու ռազմական ռեսուրսներ: Այսօր Ղարաբաղն ունի 400 տանկ, իսկ Հայաստանը` ընդամենը 120: Սեփական անվտանգությունն ու պաշտպանությունը տեսնելով միայն սեփական ձեռքերում` Արցախը չցանկացավ, որ իր տարածք օտար զորք մտնի, օտար ռազմաբազա տեղակայվի: Այսօր ամենևին էլ պատահական չէ, որ ԱՄՆ–ի նահանգները ճանաչում են ԼՂ անկախությունը: Կամ որ Ալիևը դժգոհում է` ինձ ստիպում են ճանաչել ԼՂ անկախությունը: Մի կողմ թողնելով միջազգային շահերն ու խաղերը` ակնհայտ է` նա, ով հստակ գիտի իր իրավունքները, ունի դրանց տեր կանգնելու պատասխանատվություն և պատրաստակամություն, աստիճանաբար դառնում է միջազգային հարաբերությունների սուբյեկտ:
Այսօր պարզ երևում է, թե մենք ինչպես ենք մեր ինքնիշխանությունը մաս–մաս տալիս ուրիշներին: Այլ երկրների հետ միասնական պաշտպանական համակարգեր ստեղծելը, տնտեսության կարևորագույն ճյուղերը գրեթե ամբողջությամբ մեկ այլ պետությանը հանձնելը, սեփական սահմանների պաշտպանությունը օտարի միջոցով կազմակերպելը, միջազգային կառույցներում մեկ այլ երկրի խոսափող դառնալը ու շատ ու շատ այլ իրողություններ մեզ աստիճանաբար հեռացնում են ինքնիշխան, այն է` իրապես ազատ և անկախ լինելու մեր երազանքից:
Որպեսզի փոխենք իրավիճակը, պետք է փոխենք մեր մտածողությունը: Պետք է ունենանք պետության կայացման հստակ ծրագիր, պետք է ունենանք ճշգրտված ու կոնկրետացված իրավունքներ և ստիպենք աշխարհին ճանաչել այդ իրավունքները: Ամբողջ աշխարհը մեր դեմ չէ: Կան երկրներ, ում հետ մեր շահերը համընկնում են: Պետք է կարողանանք համոզել նրանց ճանաչել մեր իրավունքները, մեր սուվերենությունը: Ոչ ոք չի ասել, թե հեշտ է լինելու: Պարզապես այլ տարբերակ չկա: Կամ` հանձնվում ես, զիջում իրավունքներդ, կամ` ստիպում, որ հարգեն քեզ, ճանաչեն սուվերենությունդ:
Շարունակությունը` «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում:
"Миссия Добро": Волонтеры из РФ помогают армянским детям с особенностями развития
В Ханты-Мансийском автономном округе-Югре прошел медиатур для иностранных журналистов аккредитован...
Европейская помощь или вмешательство? Спешные шаги Калласа: «Паст»
Обещают «сожрать» право граждан Армении на свободный выбор: «Паст»
Тегеран-Москва-Ереван: формирующаяся новая ось в Евразии: «Паст»
Впервые гражданин РА был удостоен «Почетной грамоты» от президента РФ: «Паст»
С азербайджанской железнодорожной станции Беюк-Кясик отправлен состав с топливом для Армении
Очередная неудача Никола Пашиняна: «Паст»
Итальянский городок в Тоскане платит $30 000 за переезд — с одним условием
Напряжная ситуация во дворе церкви
