Գլխավոր Թոփ լուրեր Լրահոս Վիդեո Թրենդ

Widest 5G Coverage, the Launch of the Uplay Platform, and the Integration of Cerillion: Ucom Summarizes 2025 Ucom and Armflix Present “13 Seconds” at KinoPark How to Choose a Career Path and What Skills are Considered Crucial: AraratBank on the GoTeach Platform Unibank Issues a New Tranche of Perpetual Bonds with 13.75% Coupon Unibank Became a Member of BAFTThe December beneficiary of “The Power of One Dram” initiative is the “City of Smile” Foundation EBRD lends US$ 40 million to Acba bank for youth-led firms in ArmeniaHeading Into 2026 at Ucom Speed։ New Year Offers Are Now Live Bvik and Idram Standing by Young ReadersIDBank participated in the conference dedicated to the 10th anniversary of the Armenian Institute of Directors AxelMondrian Wins Three Major International Awards for Branding, PR and Film Production in 2025Ucom Promotes Space Engineering Education Global Finance names AraratBank Best Sub-Custodian Bank 2025 in ArmeniaAraratBank Participates in “Women’s Empowerment Principles in Armenia” Conference Unibank’s Perpetual Bonds Were Acquired in Nearly One Day Acba bank and France’s Proparco to continue strengthening their long-term strategic partnershipTeam Holding Announces the Launch of Bond Placement. Underwriter - Freedom Broker Armenia Unibank Issues the First in Armenia Perpetual Bonds Team Holding Announces the Launch of Bond Placement. Underwriter - Freedom Broker Armenia AraratBank Joins Armenia's New Greening Initiative: 100 Hectares of New Forest within Three YearsApply for a Unibank salary card and get a chance to win 1 000 000 AMDEuromoney Names Ameriabank Armenia’s Best Bank for Real Estate for the Second Year in a Row S&P Global Ratings has assigned IDBank CJSC a long-term rating of “BB-” and a short-term rating of “B” with a “stable” prospectA Brand-New Section on Idram&IDBankSeveral real and profitable offers ahead of Black Friday: IDBank and IdramAraratBank Joins Social Impact Award 2025 Summit in LjubljanaIDBank issued the 1st tranche of bonds of 2026 Ucom Supports the Development of Space Engineering in Armenia Prioritizing Information Security: IDBank and Idram Support APOCALYPSE CTF 2025IDBank's Representative, Innesa Amirbekyan Appointed Co-Chair of the ICC Banking Commission Task Force on GuaranteesUcom General Director Ralph Yirikian Awards Certificates to Participants of Cybersecurity Training Course Acba and Proparco mark one year of partnership, strengthening rural financing and Armenias’s economic resilienceAraratBank and Arca's joint campaign has endedIDBank: A Pioneer of Digital Banking and Innovation in ArmeniaGRAWE Group and C-Quadrat Investment Group have announced plans to acquire 100% of LIGA Insurance Company in Armenia Ucom Supports the Annual “Capture the Flag 2025” Cybersecurity Competition Financially Literate with Idram and IDBank: Next Stop – Nairi CampIdram received a permit to establish and operate the Armenian payment and settlement QR system IdramNetUcom Completes the Deployment of its 5G Network Across All Cities of Armenia Firebird, Inc. Secures U.S. Export License and Announces Dell Technologies as a Technology Partner, Establishing Major Milestones in Armenia’s AI and Digital FutureIDBank Receives Permission to Open a Representative Office in the United StatesRoboTon 2025 Competition Held with Idram’s Sponsorship“Armenian potential in Spain: Arman Mayilyan as a guest on the ‘Armenian Diaspora Communities’ program.” Final Results of the 20th Annual International Microelectronics Olympiad AnnouncedUnibank's VISA DIGITAL cards are now free Arca National Payment System, Bank of Georgia and Ameriabank Signed a Memorandum of UnderstandingIdram has been awarded the prestigious “Beyond Payments Awards” by Ant InternationalSTEM Acceleration Award 2025 Held with Idram’s SupportSolar Power is Generated in Kechut Community Through the Efforts of Ucom and SunChild Idram Announces Partnership with WeChat Pay
Politics

Հայաստանի տնտեսությունը՝ բազմակի ճնշումների ու նոր մարտահրավերների ներքո. «Փաստ»

«Փաստ» օրաթերթը գրում է.

2025 թվականի երրորդ եռամսյակը Հայաստանի տնտեսության և ֆինանսավարկային քաղաքականության համար նշանավորվում է միաժամանակ խորացող աշխարհաքաղաքական ռիսկերով, տնտեսական ակտիվության համեմատաբար բարձր տեմպերով, միևնույն ժամանակ՝ գնաճի նոր որակի արագացմամբ ու միջնաժամկետ անորոշությունների խորացմամբ։ Այս իրողությունների խաչմերուկում Հայաստանի տնտեսությունը հայտնվել է բարդ իրավիճակում, որտեղ արտաքին և ներքին գործոնների փոխազդեցությունը ձևավորում է ինչպես առաջընթացի և զարգացման որոշակի հնարավորություններ, այնպես էլ գնաճային ճնշումների, ֆինանսական և սոցիալ-տնտեսական կայունության խոցելիության նոր ռիսկեր։

Աշխարհաքաղաքական միջավայրը այս տարի նույնպես անկայուն բնույթ է կրում, ինչի հիմնական դրսևորումները կապված են տարածաշրջանային հակամարտությունների, խոշոր տերությունների միջև լարվածության խորացման, ինչպես նաև գլոբալ առևտրի ու մատակարարման շղթաների տևական փոփոխությունների հետ։ Արևել յան Եվրոպայում և Մերձավոր Արևելքում շարունակվող հակամարտությունները, ԱՄՆ-Չինաստան տնտեսական ու տեխնոլոգիական մրցակցության խորացումը, ինչպես նաև արևմտյան երկրների՝ ռուսական և իրանական տնտեսությունների նկատմամբ նոր պատժամիջոցների կիրառումը ձևավորեցին այնպիսի միջազգային ֆոն, որտեղ միջազգային առևտրի, ներդրումային հոսքերի և փոխադարձ կախվածության հիմնական կանոնները նոր վերաձևավորում են ստանում։

Բնականաբար, լարված աշխարհաքաղաքական միջավայրը ուղեկցվում է ոչ միայն տնտեսական անորոշությամբ, այլև միջազգային էներգետիկ ու պարենային շուկաների ցնցումներով, որոնց հետևանքները անմիջականորեն անդրադառնում են ինչպես, ընդհանուր առմամբ, համաշխարհային տնտեսութան դինամիկայի, այնպես էլ Հայաստանի տնտեսության վրա։ Այս համատեքստում Հայաստանի համար առաջնային նշանակություն է ունենում նաև աշխարհի հիմնական տնտեսական կենտրոններում արձանագրվող մակրոտնտեսական միտումների ազդեցությունը։

Ռուսական տնտեսությունը, որը հայկական ապրանքների արտահանման հիմնական ուղղությունն է, շարունակում է գտնվել արևմտյան ճնշումների ներքո։ Իսկ Ռուսաստանի տնտեսական աճի տեմպը նվազման միտումներ է ցուցաբերում, ինչը լրացուցիչ ռիսկեր կարող է ստեղծել նաև Հայաստանի տնտեսության համար, քանի որ մեր տնտեսությունները սերտորեն փոխկապակցված են։ Հայ-ռուսական հարաբերություններում նկատվող սառնությունը ևս մարտահրավեր է դարձել տնտեսական փոխգործակցության խորացման համար։

ԵՄ-ում նույնպես, որի հետ վերջին շրջանում առևտրի որոշակի աշխուժացում է նկատվում, տնտեսական աճի տեմպերի դանդաղում է նկատվում։ Իսկ ԱՄՆ-ում գնաճի ռիսկերի նոր ալիքի ի հայտ գալը՝ հիմնականում պայմանավորված մաքսատուրքերի բարձրացման քաղաքականությամբ, պարտքային բեռի աճով և տոկոսադրույքների բարձրացման սպասումներով, ստեղծում է նոր անորոշություններ ոչ միայն ֆինանսական, այլև հումքային շուկաներում։ Հայաստանի տնտեսությունը, լինելով փոքր և բաց համակարգ, այս միտումների ազդեցության հետևանքով հայտնվել է կրկնակի ճնշման տակ։ Մի կողմից՝ արտաքին պահանջարկի դանդաղումը սահմանափակում է արտահանման հնարավորությունները՝ հատկապես ծառայությունների և արդյունաբերության որոշ ուղղություններում, մյուս կողմից՝ միջազգային շուկաներում պարենային և էներգետիկ ապրանքների թանկացումը նպաստում է գնաճի նոր ալիքի հրահրմանը։

2025 թվականի երրորդ եռամսյակում արձանագրված 12-ամսյա գնաճն օգոստոսին արագացել է՝ հասնելով մինչև 3,6 %-ի: Չնայած այն հանգամանքին, որ գնաճը դեռևս գտնվում է ԿԲ-ի նպատակային միջակայքում, նշաններ կան, որ որոշ ծառայությունների ու ապրանքների գները կարող են հատել կանխատեսելիության սանդղակները։ Տնտեսության ներսում պահանջարկի ազդեցությունը գնաճի վրա դեռևս գնահատվում է չեզոք, սակայն առաջարկի գործոնները՝ մասնավորապես պարենի, էներգետիկայի և ներմուծվող ապրանքների գների աճը, գնալով մեծացնում են գնաճային ճնշումները։ Պարենային շուկայում միջազգային գների բարձրացումները անմիջապես փոխանցվում են ներքին շուկա, քանի որ Հայաստանի պարենային ինքնաբավության մակարդակը ցածր է, իսկ հիմնական ապրանքախմբերը ներկրվում են Ռուսաստանից, Չինաստանից, ԵՄից, Կենտրոնական Ասիայից և Իրանից։ Փոխարենը զգալի չէ ազդեցությունը գնանկումների ժամանակ:

Պետք է հաշվի առնել, որ մատակարարման շղթաների խախտումները, լոգիստիկ ծախսերի աճը, ինչպես նաև արժութային շուկաների տատանումները լրացուցիչ խթան են ներքին գնաճի համար։ Այս ֆոնին, աշխատավարձերի ու թոշակների չնչին աճը կամ դրա բացակայությունը, ինչպես նաև ծառայությունների, հատկապես անշարժ գույքի, տրանսպորտի, առողջապահության ու կրթության ոլորտներում գների բարձրացումը նպաստում է բնակչության ընդհանուր սոցիալ-տնտեսական վիճակի վատացմանը։ Մյուս կողմից էլ՝ գնաճը խաթարում է ներդրումային միջավայրը, քանի որ բիզնեսի համար առաջանում է անկայունության և անորոշության մթնոլորտ։ Երբ գները մշտապես աճում են, ընկերությունների համար դժվար է պլանավորել արտադրական ծախսերը, կանխատեսել շուկայի պահանջարկը և հաշվարկել շահութաբերությունը։ Դա կարող է հանգեցնել ներդրումների կրճատման, նոր աշխատատեղերի ստեղծման դանդաղեցման և տնտեսության ընդհանուր դինամիկայի թուլացման։

Փաստացի, վերջին մի քանի ամսվա իրադարձությունները վկայում են, որ Հայաստանի տնտեսությունն անցնում է նոր որակի մարտահրավերների փուլ՝ խորացող աշխարհաքաղաքական ռիսկերի, մեծացող գնաճային ճնշումների և տնտեսական ակտիվության տատանվող դինամիկայի պայմաններում։

ԱՐԹՈՒՐ ԿԱՐԱՊԵՏՅԱՆ 

Մանրամասները՝ «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում